
WSPÓŁCZESNE ZAGROŻENIA
Badanie przeprowadzone przez CBOS w 2019 roku, dotyczące opinii Polek i Polaków o bezpieczeństwie w kraju i okolicy, wskazuje na to, że poczucie bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania jest problemem, który nurtuje polskie społeczeństwo. Około 8% badanych rodaków uważa, że Polska nie jest bezpiecznym miejscem, a jak wynika z badania, ponad 49% z nas czuję bezpośrednie zagrożenie przestępczością.
Innym wnioskiem płynącym z raportu CBOS jest większe poczucie zagrożenia wśród osób zamieszkujących miasta, w porównaniu do odczuć mieszkańców wsi. Takie wrażenia mieszkańców znajdują odzwierciedlenie w statystykach kryminalnych. Wiążą się z tym co najmniej dwa paradoksy. Pamiętajmy, że miasta powstały w celu obrony mieszkańców, natomiast współcześnie są miejscami skupienia patologii. Z drugiej strony, mimo wyników badań dotyczących poczucia zagrożenia w miastach, cały czas odnotowujemy migrację ludności w kierunku aglomeracji miejskich.
W Polsce społeczności lokalne są zagrożone dewastacjami połączonymi z alkoholizmem, kradzieżami, spory udział zdarzeń dotyczy szkód parkingowych czy włamań do mieszkań, ale niepokoją nas również śmiecenie, niszczenie mienia oraz zastawione drogi ewakuacyjne czy pożarowe. Według statystyk Komendy Głównej Policji ilość stwierdzonych kradzieży z włamaniem od 3 lat wzrasta. W 2019 roku stwierdzono 69 253 takie przypadki, przy czym wykryto 31 379 z nich – 44,4% wykrywalności. Analizując dynamikę ilości kradzionych samochodów, to od 1999 roku mieliśmy do czynienia ze stałym spadkiem ilości tego typu zdarzeń, jednak od dwóch lat ilość kradzieży pojazdów pozostaje na niezmienionym poziomie. Niestety wykrywalność tego przestępstw jest dużo niższa, w 2019 roku wykryto 20,5% z nich, to jest 1 877 kradzieży samochodów spośród stwierdzonych 8 672 przypadków.
Także przestrzenie wspólne czy publiczne niosą za sobą zagrożenia w postaci nieszczęśliwych wypadków i zdarzeń losowych. Jednak na szczególną uwagę zasługuje inny aspekt życia społecznego, przestępczość dotycząca rodziny. W 2019 roku jej ofiarą padło 88 032 osoby, w tym 12 161 dzieci, ale też 10 676 mężczyzn. Warto zauważyć, że 56,8% osób sprawców przemocy domowej było pod wpływem alkoholu, a wielu z nich posunęło się dalej, do zakłócania spokoju, wandalizmu oraz pobić wykraczających poza ich gospodarstwo domowe.
WEŹ UDZIAŁ W ANONIMOWYM BADANIU SPOŁECZNYM I WESPRZYJ ROZWÓJ SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH
PANDEMIA, KWARANTANNA, LOCKDOWN – NOWA SYTUACJA
Zdaniem dr hab. Piotra Chlebowicza z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego spada przestępczość przeciwko mieniu. Wyraźnie mniej jest pobić, bójek, rozbojów i wymuszeń, a zwiększona widoczność patroli Policji, weryfikujących osoby przebywające na kwarantannie, ale i przestrzeganie jej zasad przez osoby w miejscach publicznych, poprawia statystyki Policyjne w czasie lockdown’u. Włamania również związane są ze zdecydowanie większym ryzykiem, ze względu na obecność w domu większości mieszkańców.
Mimo wszystko nie możemy mówić o zmniejszeniu poziomu przemocy, z którą zawsze borykamy się w Polsce. Większość tego typu zdarzeń odbywa się w zaciszu domowym, a zamknięcie temu sprzyja. Niestety nie wszyscy wykorzystują zwiększoną ilość wolnego czasu w sposób konstruktywny. Co prawda w czasie kwarantanny spożycie alkoholu w miejscach publicznych spadała, jednak sprzedaż w sklepach monopolowych cały czas przeżywała wzrost. Efekty zapewne niebawem zobaczymy w statystykach dotyczących przemocy rodzinnej. W czasie zamknięcia i bezpośrednio po nim musimy być również gotowi na wzrost ilości przestępstw związanych z mobbing’iem, molestowaniem, gwałtami, pedofilią, alkoholem i tzw. alko-driving’iem.
PLANOWANIE BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH
Patrol Policji, czy służby ochrony, nawet w czasie kwarantanny, nie dojeżdża wszędzie. Mimo wszystko społeczności lokalne mogą efektywnie poprawiać bezpieczeństwo swojej okolicy.
Bardzo ciekawą inicjatywą jest Krajowa Mapa Zagrożeń Bezpieczeństwa (https://mapy.geoportal.gov.pl/iMapLite/KMZBPublic.html). To interaktywny projekt realizowany od 3 lat, w ramach konsultacji społecznych, przy współpracy m.in. obywateli. Jego wynikiem jest interaktywna mapa, obejmująca całą Polskę, przy użyciu której każdy może anonimowo zgłosić służbom zauważone zagrożenie. Jak wynika z danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, do czerwca 2019 roku blisko 1,5 miliona użytkowników dokonało przeszło 900 tysięcy zgłoszeń, a niemal połowa został potwierdzona przez Policję. Niestety reakcja służb na te zgłoszenia jest jeszcze dość opóźniona, dlatego skuteczne interwencje ograniczają się jedynie do uciążliwości związanych z niewłaściwą infrastrukturą drogową i organizacją ruchu drogowego.
Myśląc o poprawie bezpieczeństwa społeczności lokalnych należy brać pod uwagę wiele aspektów:
- poczucie zagrożeń wśród mieszkańców
- faktyczne zagrożenia, potwierdzone w statystykach
- infrastrukturę techniczną: oznaczenie i zabezpieczenie traktów komunikacyjnych, oświetlenie osiedla, wygrodzenie terenu, monitoring terenu i obiektów
- potrzebny i możliwości realizowania regularnych patroli ochrony fizycznej
- dostępność grup interwencyjnych
- wyposażenie i przeszkolenie ochrony
Najlepsze efekty przynoszą skoordynowane działania samorządów, zarządów wspólnot czy osiedli oraz samych mieszkańców. Coraz większe wsparcie organizują eksperckie organizacje pozarządowe zajmujące się badaniem wpływu zagrożeń na życie bezpieczeństwo obywateli.
USŁUGI OPARTE O UMOWĘ SPOŁECZNĄ
W każdym przypadku, wzrost poziomu bezpieczeństwa jest związany z bardziej lub mniej formalną umową społeczną. Strony samorządy mogę realizować inwestycje w ramach swoich budżetów i postępowań o zamówienia publiczne. Tego typu projekty, powodowane potrzebami wynikającymi z oczekiwań społeczności, świetnie sprawdzają się w odniesieniu do infrastruktury, szczególnie jeśli w danej społeczności znajdzie się efektywny aktywista.
Innym rozwiązaniem jest przygotowanie dla mieszkańców danej lokalizacji dedykowanej oferty komercyjnej, której realizacja jest uwarunkowana odpowiednią ilością zamówień. Dzięki takim rozwiązaniom możliwe jest ograniczenie kosztów ochrony fizycznej. Oszczędności wynikające z rozwiązań opracowanych w ten sposób sięgają 80%.
Fundacji SIA przygotowuje adekwatne rozwiązania służące poprawie bezpieczeństwa społeczności lokalnej. W oparciu o konsultacje społeczne rozpoznawane są lokalne zagrożenia i obawy, ale też faktyczne możliwości. W ten sposób zostaje wypracowane innowacyjne rozwiązanie „skrojone na miarę”, do wykorzystania przez lokalną społeczność. Warunkiem jego wdrożenia jest akceptacja społeczna, czyli ilość chętnych, umożliwiająca pokrycie kosztów usługi.